تشخیص و درمان زودهنگام بیماری آلزایمر نیازمند به کارگیری روش های غربالگری قابل اعتماد و مقرون به صرفه می باشد. محققان موسسه کارولینسکا سوئد کشف کرده اند که نوعی مولکول قند در خون وجود دارد که با سطح پروتئین تاو، پروتئینی که نقش مهمی در ایجاد زوال عقل شدید دارد، مرتبط است. این مطالعه که اخیراً در مجله Alzheimer’s & Dementia: منتشر شده است، ممکن است راه را برای توسعه یک روش غربالگری ساده که بتواند شروع این بیماری را ده سال قبل تر پیش بینی نماید، هموار کند.
رابین ژو (Robin Zhou)، دانشجوی پزشکی و محقق فعال در دپارتمان نوروبیولوژی، علوم مراقبتی و جامعه (Neurobiology, Care Sciences and Society; NVS) و به عنوان نویسنده اول این مطالعه، بیان می نماید: نقش گلیکان ها، ساختارهایی متشکل از مولکول های قند، یک زمینه نسبتاً ناشناخته در تحقیقات مرتبط با زوال عقل است. همچنین، او افزود که در این مطالعه نشان داده شده است سطح گلیکان های خون در اوایل مراحل توسعه بیماری تغییر می کند که این امر می تواند به ما در پیش بینی خطر ابتلا به بیماری آلزایمر تنها با آزمایش خون و آزمایش حافظه کمک نماید.
در بیماری آلزایمر، نورون‌های مغز می‌میرند، که می تواند در نتیجه تجمع غیرطبیعی پروتئین‌های آمیلوئید بتا و تاو اتفاق بیفتد. از آن جایی که درمان این بیماری باید در مراحل اولیه قبل از وقوع تخریب غیرقابل برگشت عصبی آغاز شود، لذا این مسئله از موانع اصلی در توسعه دارو برای بیماری آلزایمر (AD) محسوب می گردد.
بدین منظور، به روش های غربالگری غیرتهاجمی برای آلزایمر نیاز است. که در این بین نشانگرهای مبتنی بر خون ترجیح داده می شوند، زیرا علاوه بر اینکه نمونه برداری از مایع مغزی نخاعی (CSF) دشوارتر است، تصویربرداری از مغز نیز هزینه بر می باشد.
اکنون محققان موسسه کارولینسکا نشان داده‌اند که سطح یک ساختار گلیکان خاص در خون، به نام N-acetylglucosamine bisected، می‌تواند برای پیش‌بینی خطر ابتلا به بیماری آلزایمر استفاده شود.
این گروه تحقیقاتی قبلاً ارتباط بین پروتئین تاو و سطح گلیکان را در افراد مبتلا به بیماری آلزایمر نشان داده اند، اما این تجزیه و تحلیل ها بر روی مایع مغزی نخاعی انجام شده بود. محققان با اندازه‌گیری سطح گلیکان خون دریافتند سطوح گلیکان و پروتئین تاو با یکدیگر ارتباط معناداری دارند و چنانچه نسبت تاو به گلیکان بیشتر از حد نرمال باشد، افراد در معرض ابتلا به بیماری آلزایمر قرار می گیرند. در واقع نسبت پروتئین تاو به گلیکان (bisected GlcNAc) می تواند به‌عنوان یک نشانگر زیستی خون برای پیش‌بینی اولیه AD مورد بررسی و اعتبار قرار گیرد.
Sophia Schedin-Weiss نویسنده مسئول این مطالعه، بیان می کند: یک مدل آماری ساده که سطوح گلیکان و پروتئین تاو خون، ژن پر ریسک APOE4 و آزمایش حافظه را بررسی می کند، می‌تواند برای پیش‌بینی بیماری آلزایمر تا ۸۰ درصد، تقریباً یک دهه قبل از بروز علائم بالینی مانند از دست دادن حافظه، استفاده گردد.

منابع:
1. https://www.clinicallab.com/glycans-in-blood-may-predict-alzheimer-s-disease-27186
2. https://news.ki.se/sugar-molecule-in-blood-can-predict-alzheimers
3. A glycan epitope correlates with tau in serum and predicts progression to Alzheimer’s disease in combination with APOE4 allele status.